Choroba Alzheimera – objawy

choroba Alzheimera objawy

Spis treści


Choroba Alzheimera (ang. Alzheimer Disease, AD) jest najczęściej występującą chorobą otępienną na świecie. Jest to proces neurodegeneracyjny, związany z uszkodzeniem komórek nerwowych, co przekłada się na zaburzone funkcjonowanie całego układu nerwowego. Komórki ostatecznie obumierają, a to skutkuje wyraźnym obniżeniem sprawności umysłowej oraz znacznymi problemami z poruszaniem się. Choroba daje o sobie znać, jednak objawy różnią się w zależności od stopnia rozwoju przypadłości, a także mogą być odmienne w przypadku różnych Pacjentów (zwłaszcza w początkowym etapie). W konsekwencji dochodzi jednak do tego, że chory nie jest w stanie prowadzić samodzielnego życia i potrzebuje całodobowej opieki.

Objawy choroby Alzheimera w początkowym stadium

Choroba Alzheimera to schorzenie postępujące powoli. Jednym z najwcześniejszych objawów są zaburzenia pamięci, które bywają bagatelizowane, tłumaczone zmęczeniem albo nadmiarem obowiązków. Pacjent zazwyczaj nie podejrzewa jeszcze wtedy, że może zmagać się z chorobą. Zwykle dobrze pamięta też szczegóły na temat dalekiej przeszłości, a zapominanie dotyczy spraw bieżących, na przykład miejsca pozostawienia rzeczy codziennego użytku, chociażby kluczy. To nie wzbudza też czujności bliskich chorego, bo przecież komu z nas nie zdarzyło się nigdy czegoś zgubić? Osoba na wczesnym etapie rozwoju AD jednak coraz częściej zadaje te same pytania i kilkukrotnie opowiada tę samą historię. Nie pamięta o tym, że wykonała już tego dnia jakąś czynność, na przykład wzięła leki.

Początkowe stadium choroby Alzheimera wiąże się też z innymi objawami, takimi jak problemy z koncentracją. Tak zwana mgła mózgowa utrudnia skupianie się na pracy, a także powrót do rozpoczętej czynności, jeśli została ona przerwana. Wielu Pacjentów, u których zdiagnozowano chorobę Alzheimera, początkowo skarżyło się również na zaburzenia mowy. Chorzy zapominają poszczególnych słów, przez co trudniej jest im komponować rozbudowane zdania i swobodnie wypowiadać się na różne tematy. Zakres słownictwa, którym się posługują, stopniowo staje się coraz bardziej ubogi. Zaczynają oni mieć także problemy z orientacją w terenie i korzystaniem z map – początkowo trudności te dotyczą jedynie okolic, które nie są im dobrze znane, co ponownie nie wzbudza podejrzeń.

Choroba Alzheimera bywa zatem bardzo podstępna, a jej pierwsze etapy mogą trwać nawet kilka lat. Z tego powodu trudno jest zarówno Pacjentowi, jak też jego bliskim zauważyć progresję występujących problemów – zwłaszcza że nieznaczne problemy z pamięcią i koncentracją zdarzają się każdemu z nas i ma na to wpływ masa czynników. Brak odpowiedniej diagnostyki i wdrożenia środków zapobiegawczych przekłada się na rozwój schorzenia i występowanie kolejnych trudności w codziennym życiu.

Postępowanie objawów w chorobie Alzheimera

Z biegiem czasu objawy AD stają się znacznie wyraźniejsze. Problemy z pamięcią dotyczą już zapominania coraz bardziej odległej przeszłości. Chory tworzy wypowiedzi z zastosowaniem prostych zdań i wyrazów, zmaga się także z trudnościami w poruszaniu się po dobrze znanej okolicy. Potrzebuje pomocy w organizacji oraz wykonywaniu bardziej i mniej wymagających zadań, takich jak opłacanie rachunków. Ograniczenia są częstą przyczyną huśtawek nastroju – Pacjent jest poirytowany brakiem możliwości zrozumienia sytuacji, w której się znalazł. Niekiedy problemy z pamięcią doprowadzają nawet do depresji. Chory staje się apatyczny, zmaga się z uczuciem beznadziejności i przewlekłym smutkiem. Opisywana przypadłość wiąże się również z zaburzeniem rytmu dobowego, a to z kolei wywołuje brak snu i dodatkowo wpływa na obniżenie nastroju.

Objawy choroby Alzheimera z biegiem lat stają się coraz bardziej widoczne również dla osób z otoczenia chorego. Pacjent przestaje bowiem rozpoznawać swoich znajomych, a nawet członków rodziny. Podczas rozmowy często gubi wątek, zaprzecza informacjom dotyczącym wspólnych wspomnień i doświadczeń. Charakterystycznym objawem jest również postrzeganie przeszłości jako teraźniejszości, co wynika z częściowego albo całkowitego załamania się perspektywy czasowej. Zapominanie poszczególnych słów daje o sobie znać także podczas pisania, a w obrębie tekstu przygotowanego przez osobę z AD można wskazać liczne błędy semantyczne oraz formalne.

Zaawansowane stadium choroby

Wraz z rozwojem choroby Alzheimera konieczne jest zapewnienie Pacjentowi całodobowej opieki, gdyż nie może on samodzielnie wykonywać podstawowych czynności. W przypadku głębokiego otępienia dochodzi do:

  • zapominania informacji o sobie; chory nie wie, kim jest, jak się nazywa i nie rozpoznaje członków bliskiej rodziny;
  • całkowitego mutyzmu – chory nie pamięta najprostszych wyrazów, wypowiada jedynie sylaby;
  • braku orientacji w obrębie własnego domu albo mieszkania;
  • urojeń i omamów, które najczęściej związane są z poczuciem zagrożenia ze strony na przykład opiekuna; stanowią przyczynę strachu i agresywnych zachowań;
  • niepokoju psychoruchowego – zdarza się, że Pacjent nie rozpoznaje własnego domu, co może przekładać się na aktywne próby jego opuszczenia;
  • niemożności rozpoznania samego siebie w lustrze;
  • napadów padaczkowych – występują one u około 10% Pacjentów w zaawansowanej fazie AD;
  • nietrzymania moczu i kału;
  • utraty zdolności chodzenia, w następnej kolejności również siedzenia oraz trzymania uniesionej głowy.

Rozwój choroby prowadzi zatem do całkowitej niemożności prowadzenia samodzielnego życia. Ważne jest jednak rozpoznanie schorzenia na wczesnym etapie, aby wdrożyć leczenie farmakologiczne mające na celu łagodzenie objawów oraz spowolnienie ich progresji, co może poprawić jakość życia Pacjenta.

Diagnostyka choroby Alzheimera

Podstawę procesu diagnostycznego stanowi wykluczenie zmian fizjologicznych związanych ze starzeniem się jako przyczyny problemów z pamięcią występujących u danego Pacjenta. Dla AD charakterystyczne są zaburzenia pamięci epizodycznej, zauważane przede wszystkim przez otoczenie chorego. Ważną rolę odgrywa zatem wywiad lekarski przeprowadzany zarówno z Pacjentem, jak też jego osobą towarzyszącą podczas badań diagnostycznych. Przy rozpoznawaniu choroby Alzheimera stosuje się również metody oceny funkcjonowania poznawczego. Często wykorzystywany jest tak zwany test rysowania zegara – lekarz prosi wówczas Pacjenta o narysowanie tarczy zegara oraz zaznaczenie na niej określonej godziny. Nieprawidłowe wykonanie tego zadania może wskazywać na zaburzenie funkcji poznawczych. Ich ocenę umożliwia również test MMSE (Mini-Mental State Examination), czyli krótka skala oceny stanu psychicznego, oraz MoCA (Montreal Cognitive Assessment), czyli montrealska skala oceny funkcji poznawczych.

W diagnostyce istotne jest także przeprowadzenie tomografii komputerowej oraz badania rezonansem magnetycznym. Ma to na celu wykrycie ewentualnych chorób współistniejących albo innych patologicznych zmian w mózgu, które mogą stanowić przyczynę problemów neurologicznych. Zdarza się bowiem, że otępienie wynika na przykład z obecności guza mózgu. Szczegółowa analiza struktur mózgowych pozwala postawić odpowiednią diagnozę i wdrożyć terapię dopasowaną do specyfiki konkretnego schorzenia.

Podsumowanie

Pierwsze objawy choroby Alzheimera bywają dla chorego i jego otoczenia trudne do wychwycenia. Z czasem postępują, znacznie obniżając komfort życia Pacjenta. Do najczęstszych sygnałów świadczących o rozwoju schorzenia należą:

  • postępujące problemy z pamięcią, zwłaszcza epizodyczną;
  • trudności z koncentracją;
  • brak orientacji w terenie;
  • zapominanie słów;
  • huśtawki nastroju;
  • zaburzenie rytmu dobowego.

Z biegiem lat pojawiają się również omamy i urojenia, a nawet napady padaczkowe. Chory w głębokim stadium AD nie jest w stanie wykonywać codziennych czynności i wymaga całodobowej opieki. Ważną rolę odgrywa zatem wczesna diagnostyka, która umożliwia wdrożenie odpowiedniego leczenia farmakologicznego, które łagodzi objawy oraz spowalnia progresję choroby.

Przeczytaj również: Etapy choroby Alzheimera

Źródła

Barczak A., „Wczesne rozpoznawanie choroby Alzheimera”, Pediatria i Medycyna Rodzinna 2018, 14 (2);
Gaweł M., Potulska-Chromik A., „Choroby neurodegeneracyjne: choroba Alzheimera i Parkinsona”, Postępy Nauk Medycznych, nr 7, 2015;
Matyjasek A., „Korelacja zaburzeń poznawczych i językowych w chorobie Alzheimera”, Neurolingwistyka Praktyczna, nr 1, 2015;
https://www.medicover.pl/zdrowie/psychiczne/alzheimer/najwazniejsze-informacje/
https://diag.pl/pacjent/artykuly/badanie-na-alzheimera-z-krwi-szansa-na-wykrycie-choroby-przed-wystapieniem-objawow/

Betula Forte


Najczęstsze pytania i odpowiedzi

Jakie są pierwsze objawy choroby Alzheimera?

W początkowym stadium choroby Alzheimera jednym z najwcześniejszych objawów są zaburzenia pamięci, które często są bagatelizowane i tłumaczone zmęczeniem lub nadmiarem obowiązków. Pacjent na tym etapie często zadaje te same pytania i kilkukrotnie opowiada tę samą historię. Występują też problemy z koncentracją oraz zaburzenia mowy – pacjent zapomina poszczególnych słów, co utrudnia komunikację.

Jakie są zaawansowane objawy choroby Alzheimera?

W zaawansowanym stadium choroby Alzheimera pacjent zaczyna zapominać informacji o sobie, nie jest w stanie rozpoznać członków rodziny, zaczyna mieć problemy z orientacją nawet w dobrze znanym mu miejscu. Mogą pojawiać się urojenia i omamy, a nawet napady padaczkowe. W tym etapie choroby pacjent potrzebuje już całodobowej opieki.

Czy objawy choroby Alzheimera są takie same dla wszystkich pacjentów?

Objawy choroby Alzheimera mogą różnić się w zależności od stopnia rozwoju choroby, a także mogą być różne dla różnych pacjentów, zwłaszcza na początkowym etapie. Wraz z postępem choroby, objawy stają się coraz bardziej widoczne i jednolite.

Jak diagnozuje się chorobę Alzheimera?

Proces diagnostyczny choroby Alzheimera obejmuje wykluczenie zmian fizjologicznych związanych ze starzeniem się jako przyczyny problemów z pamięcią. Lekarze korzystają z wywiadu lekarskiego, testów oceny funkcjonowania poznawczego, tomografii komputerowej i badania rezonansem magnetycznym.

Jakie są metody leczenia choroby Alzheimera?

Wcześnie rozpoznana choroba Alzheimera umożliwia wdrożenie leczenia farmakologicznego, które ma na celu łagodzenie objawów i spowolnienie progresji choroby. Jest to kluczowe, aby poprawić jakość życia pacjenta.