Etapy choroby Alzheimera

Etapy choroby Alzheimera

Spis treści


Przebieg choroby Alzheimera (ang. Alzheimer Disease, AD) jest odmienny u każdego Pacjenta. Objawy oraz czas rozwoju zaburzeń są różne u różnych osób. W celu określenia stopnia zaawansowania schorzenia stosuje się skalę Global Deterioration Scale (GDS), która została stworzona przez psychiatrę Barry’ego Reisberga w 1982 roku.

Na czym polega choroba Alzheimera?

Choroba Alzheimera stanowi postępujące neurodegeneracyjne schorzenie mózgu, będące najczęstszą przyczyną demencji u osób w podeszłym wieku. Charakteryzuje się stopniowym pogorszeniem funkcji poznawczych, pamięci i myślenia, co skutkuje utratą zdolności do wykonywania codziennych czynności. Podstawą opisywanego schorzenia są zmiany strukturalne w mózgu – mowa o nagromadzeniu nieprawidłowych białek, nazywanych amyloidem beta, w formie płytek amyloidowych oraz skupisk włókien tau. Zmiany te prowadzą następnie do uszkodzenia oraz obumierania komórek nerwowych, co przekłada się na upośledzenie komunikacji pomiędzy poszczególnymi obszarami mózgu.

Niestety choroba Alzheimera jest obecnie nieuleczalna, natomiast dostępne metody terapii skupiają się na łagodzeniu objawów i spowalnianiu ich postępu. Ważną rolę odgrywa zatem wczesna diagnostyka w celu wdrożenia odpowiedniego leczenia i podniesienia jakości życia Pacjenta. Badania nad lepszym zrozumieniem tej przypadłości wciąż trwają.

Skala GDS – początkowe etapy rozwoju choroby Alzheimera

Jak wspomniano, do oceny stopnia rozwoju choroby Alzheimera wykorzystuje się najczęściej skalę GDS. Wyróżnia ona aż 7 etapów rozwoju schorzenia, a z każdym z nich wiążą się określone objawy. Na I etapie sygnały te nie są wyraźnie widoczne – zwykle pojawiają się jedynie problemy ze snem. Zachodzą już zmiany w mózgu, jednak chory funkcjonuje dobrze, zatem nie zdaje sobie z nich sprawy. Pacjent nie doświadcza trudności poznawczych, a objawy zaburzeń pamięci są trudne do rozpoznania również w badaniu klinicznym. Zapominanie występuje dopiero w II etapie, choć problemy te skupiają się wokół spraw bieżących. Chory zapomina, gdzie odłożył klucze albo portfel, czy też nie pamięta dobrze znanej nazwy. Sygnały te często są jednak bagatelizowane, tłumaczone podeszłym wiekiem albo codziennymi problemami, zatem nie wzbudzają podejrzeń ani chorego, ani jego otoczenia. Zdarza się, że również lekarze pierwszego kontaktu nie kojarzą tych łagodnych zaburzeń poznawczych z rozwojem choroby Alzheimera.

W III etapie AD postępujące objawy są już zauważalne dla bliskich chorego. Jest to wczesny stan dezorientacji, gdy ubytki komórek nerwowych stwarzają coraz większe trudności w życiu codziennym. Pacjenci stają się mniej efektywni w pracy, mają problemy z zapamiętywaniem imion i nazwisk, zapominają poszczególnych słów, przez co trudniej jest im swobodnie się wypowiadać, a zakres słownictwa staje się coraz bardziej ubogi. Chorzy tracą również orientację w terenie, w wyniku czego często gubią się w mniej znanych miejscach. Objawom może towarzyszyć lęk spowodowany postępującymi zaburzeniami, co wiąże się także z ich wypieraniem. Na tym etapie w testach klinicznych można zauważyć zaburzenia uwagi, a po szczegółowej diagnostyce obiektywnie stwierdza się chorobę Alzheimera.

Choroba Alzheimera – etap IV i V

Etap IV określany jest również jako późny stan dezorientacji. Wiąże się z umiarkowanymi zaburzeniami poznawczymi, które objawiają się w formie zapominania faktów z coraz bardziej odległej przeszłości swojego życia, trudnościami ze skupieniem uwagi (na przykład na rozmowie) oraz pogorszeniem umiejętności do zarządzania finansami. Pacjent potrzebuje pomocy w wykonywaniu wielu czynności, takich jak płacenie rachunków. Ze względu na swoje ograniczenia chory wycofuje się z życia społecznego i zawodowego, jednocześnie można zaobserwować mechanizm obronny w postaci wypierania problemów. Zaburzenia obiektywnie stwierdza się w dokładnym badaniu klinicznym.

Objawy postępują, prowadząc z czasem do etapu V, określanego jako wczesna faza otępienna. Pojawiają się wówczas średnio głębokie zaburzenia poznawcze, które sprawiają, że chory nie jest zdolny do samodzielnego życia i wymaga pomocy ze strony otoczenia. Wynika to z faktu, iż nie jest on w stanie zapamiętać ważnych informacji, na przykład nazwisk dobrze znanych osób. W niektórych przypadkach pojawiają się również trudności z oceną czasu, chociażby dni tygodnia. Na tym etapie Pacjent pamięta jeszcze kluczowe wydarzenia ze swojego życia, własne imię i imiona bliskich, potrafi samodzielnie jeść i myć się. Codzienne czynności zajmują mu jednak więcej czasu niż dotychczas. Postępują także problemy z mową – chorzy mają trudności ze znalezieniem właściwych słów i konstruowaniem rozbudowanych zdań.

Etap VI rozwoju choroby Alzheimera

W pośredniej fazie otępienia, a więc w etapie VI, dochodzi już do głębokich zaburzeń poznawczych. Chory wprawdzie jest w stanie przypomnieć sobie własne imię i pamięta pojedyncze wydarzenia z przeszłości, jednak staje się w pełni uzależniony od swojego opiekuna i wymaga całodobowej opieki. Nie orientuje się w czasie i otoczeniu, nie ma rozeznania w aktualnych wydarzeniach. Zdarza się, że nie pamięta imion najbliższych, nawet domowników, którzy się nim opiekują. Pacjent doświadcza także urojeń związanych z:

  • niemożnością rozpoznania samego siebie w lustrze,
  • przeświadczeniem, że jego opiekun chce mu zrobić krzywdę,
  • przekonaniem o zdradzie lub oszustwach ze strony współmałżonka,
  • postrzeganiem sytuacji na ekranie telewizora jako rzeczywistych zdarzeń,
  • niemożnością rozpoznania własnego domu – to przekłada się na aktywne próby opuszczenia miejsca zamieszkania; Pacjent często jest przekonany, że jego prawdziwy dom, to ten, w którym mieszkał jako dziecko.

Ze względu na zaawansowane trudności w skupieniu uwagi chory nie potrafi planować swojego postępowania, co powoduje, że reaguje on impulsywnie na różne sytuacje. Pojawiają się zachowania agresywne, a także depresja i apatia.

Późna faza otępienna, czyli etap VII

Gdy dochodzi do bardzo głębokich zaburzeń poznawczych, Pacjent traci wszystkie zdolności manualne. Początkowo potrafi jeszcze budować proste zdania, jednak później artykułuje jedynie pojedyncze sylaby. Nie kontroluje zwieraczy, zatem nie trzyma moczu i kału. Wymaga pomocy we wszystkich podstawowych czynnościach, takich jak mycie się, jedzenie, a z czasem nawet trzymanie uniesionej głowy. Sygnały te świadczą o uogólnionym uszkodzeniu kory mózgowej, co w wielu przypadkach jest powiązane z przyczyną śmierci chorego. U Pacjentów w późnych etapach rozwoju AD często dochodzi bowiem do różnego rodzaju infekcji, zachłyśnięcia czy też odwodnienia. Przyczyną zgonu bywa również wychłodzenie organizmu, stanowiące skutek ucieczek chorego z domu.

Postęp choroby Alzheimera jest nieunikniony, a opieka nad chorym stanowi wyzwanie dla jego rodziny. Ważna jest zatem szybka reakcja w przypadku zauważenia ewentualnych pierwszych objawów AD, ponieważ dostępne są metody terapii umożliwiające spowolnienie rozwoju schorzenia. Odpowiednie leczenie farmakologiczne jest w stanie poprawić jakość życia Pacjenta oraz jego bliskich.

Źródła:

Buczkowski K., Hausz-Piskorz B., „Diagnostyka i leczenie choroby Alzheimera w warunkach praktyki lekarza rodzinnego”, Forum Medycyny Rodzinnej 2013;
Czernikiewicz A., Domagała A., „Choroba Alzheimera o wczesnym początku z perspektywy psychiatry i logopedy – na podstawie portretu osoby chorej kreowanego w książce Motyl L. Genovy i jej adaptacji filmowej”, Logopedia 48(2), 2019;
Swakowska K., Staniszewska A., „Choroba Alzheimera: klasyfikacja oraz kryteria rozpoznania choroby”, Journal of Education, Health and Sport 11(7), 2021;
https://careexperts.pl/alzheimer/choroba-alzheimera-etapy
https://www.hellozdrowie.pl/choroba-alzheimera-przyczyny-i-glowne-objawy-demencji/
https://profesorbarcikowska.pl/objawy-choroby/

Przeczytaj również: Czy Twoi bliscy są zagrożeni? Jak rozpoznać pierwsze objawy choroby Alzheimera

Betula Forte


Najczęstsze pytania i odpowiedzi

Czym jest choroba Alzheimera?

Choroba Alzheimera to postępujące neurodegeneracyjne schorzenie mózgu, najczęstszą przyczyną demencji wśród osób starszych. Charakteryzuje się pogarszaniem funkcji poznawczych, pamięci i myślenia, co prowadzi do utraty zdolności wykonywania codziennych czynności. Podstawą choroby są zmiany strukturalne w mózgu, zwłaszcza nagromadzenie nieprawidłowych białek, zwanych amyloidem beta.

Jakie są etapy rozwoju choroby Alzheimera według skali GDS?

Skala GDS (Global Deterioration Scale) określa siedem etapów choroby Alzheimera. Etap I zazwyczaj obejmuje problemy ze snem, a w II etapie pacjent zaczyna zapominać o bieżących sprawach. W III etapie pojawiają się widoczne objawy dezorientacji i trudności w codziennym życiu. Etap IV to późny stan dezorientacji z umiarkowanymi zaburzeniami poznawczymi. W etapie V, pacjent potrzebuje pomocy i nie jest zdolny do samodzielnego życia. Etap VI obejmuje głębokie zaburzenia poznawcze i całkowitą zależność od opiekuna. W końcowym, VII etapie, pacjent traci wszystkie zdolności manualne i wymaga pomocy we wszystkich podstawowych czynnościach.

Czy choroba Alzheimera jest uleczalna?

Niestety, na dzień dzisiejszy, choroba Alzheimera jest nieuleczalna. Dostępne metody terapii koncentrują się na łagodzeniu objawów i spowalnianiu postępu choroby.

Jakie są objawy etapu IV i V choroby Alzheimera?

W IV etapie, pacjent zapomina fakty z coraz bardziej odległej przeszłości, ma trudności ze skupieniem uwagi i potrzebuje pomocy w wykonywaniu czynności, takich jak płacenie rachunków. W etapie V, pacjent nie jest zdolny do samodzielnego życia, zapomina ważne informacje, ma trudności z oceną czasu i potrzebuje pomocy ze strony otoczenia.

Jakie są objawy etapu VI i VII choroby Alzheimera?

W etapie VI, pacjent doświadcza głębokich zaburzeń poznawczych, jest w pełni uzależniony od opiekuna i wymaga całodobowej opieki. W etapie VII, pacjent traci wszelkie zdolności manualne, potrzebuje pomocy we wszystkich podstawowych czynnościach, takich jak jedzenie czy mycie się.